Giấc mơ "Made in USA" của cựu Tổng thống Donald Trump
Ngay từ những ngày đầu ngồi vào chiếc ghế quyền lực tại Nhà Trắng, ông Donald Trump đã không giấu diếm tham vọng “mang công việc trở lại nước Mỹ”. Trong mắt ông, việc các tập đoàn khổng lồ như Apple sản xuất iPhone tại Trung Quốc là một vết nhơ của toàn bộ nền kinh tế Mỹ.
Trump từng nhiều lần công khai chỉ trích Apple vì phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc. Ông từng tuyên bố: “Tôi muốn thấy iPhone được sản xuất tại Mỹ, không phải tại Trung Quốc.” Giấc mơ "iPhone Made in USA" từ đó trở thành biểu tượng cho chính sách "America First" – nước Mỹ trên hết.
Nhưng liệu giấc mơ đó có thực sự khả thi? Và nếu khả thi, người tiêu dùng có thể chấp nhận cái giá phải trả?
Vì sao iPhone hiện không được sản xuất tại Mỹ?
Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần phân tích lý do vì sao Apple chọn sản xuất iPhone tại Trung Quốc và không phải là Mỹ.
1. Chuỗi cung ứng tinh vi và linh hoạt
Foxconn – đối tác lắp ráp chính của Apple, đặt trụ sở sản xuất khổng lồ tại Thâm Quyến và Trịnh Châu, Trung Quốc. Tại đây, họ có khả năng huy động hơn 300.000 công nhân, làm việc theo ca, 24/7 – điều gần như không thể thực hiện tại Mỹ do luật lao động nghiêm ngặt.
Không chỉ là lao động, Trung Quốc còn sở hữu hệ sinh thái khổng lồ gồm hàng ngàn nhà cung ứng linh kiện nhỏ lẻ cho iPhone: từ ốc vít, loa, camera, đến bo mạch và pin. Mọi thứ cách nhau không quá vài giờ vận chuyển – điều Mỹ chưa thể tái tạo.
2. Giá thành sản xuất rẻ hơn nhiều
Lao động Trung Quốc có chi phí thấp hơn, chưa kể ưu đãi về thuế, đất đai, điện năng và cơ sở hạ tầng sẵn có. Việc Apple sản xuất tại Mỹ sẽ khiến giá thành iPhone đội lên ít nhất 2 đến 3 lần, theo một phân tích của MIT năm 2019.
Điều gì xảy ra nếu iPhone thực sự được sản xuất tại Mỹ?
1. Giá iPhone có thể tăng gấp ba
Theo một nghiên cứu của TechInsights, chi phí lắp ráp iPhone 15 Pro Max hiện vào khoảng 500 USD, trong khi giá bán ra khoảng 1.199 USD.
Nếu toàn bộ iPhone được sản xuất tại Mỹ:
-
Lương công nhân cao hơn 4-6 lần.
-
Chi phí vận chuyển nội địa tăng do thiếu hệ sinh thái hỗ trợ.
-
Cơ sở vật chất, máy móc mới cần hàng tỷ USD để xây dựng lại từ đầu.
Dự báo giá iPhone có thể lên đến 2.000 – 3.000 USD/chiếc, biến sản phẩm này trở thành món đồ xa xỉ đúng nghĩa, khó tiếp cận với số đông người tiêu dùng.
2. Việc làm tăng, nhưng không như kỳ vọng
Apple từng cam kết xây dựng nhà máy tại Texas, Mỹ, sản xuất chip Apple Silicon. Tuy nhiên, tổng số việc làm trực tiếp tạo ra chỉ khoảng vài ngàn người – quá nhỏ so với con số hàng trăm nghìn công nhân ở Trung Quốc.
Hơn nữa, Apple và Foxconn đang từng bước tự động hóa quy trình lắp ráp, dùng robot thay thế con người. Dù sản xuất tại Mỹ, nhu cầu lao động cũng không tăng đột biến như nhiều người tưởng tượng.
Người tiêu dùng nói gì?
Chúng tôi đã khảo sát nhanh 500 người dùng tại Mỹ và Việt Nam:
“Nếu iPhone sản xuất tại Mỹ mà giá tăng gấp đôi, tôi sẽ chuyển qua dùng Samsung.” – Trung Nghĩa (TP.HCM)
“Tôi sẵn sàng trả thêm 10-20% nếu biết rằng sản phẩm ‘Made in USA’, nhưng gấp 3 thì… thôi xin.” – Katie Brown (New York)
Có thể thấy, người tiêu dùng ủng hộ sản xuất trong nước, nhưng vẫn rất nhạy cảm với giá.
Apple phản hồi ra sao?
Apple không phản đối ý tưởng "Made in USA", nhưng họ thực tế hơn. Họ chọn giải pháp “lai”: sản xuất một phần tại Mỹ (như chip M-series tại Texas), lắp ráp tại Ấn Độ hoặc Việt Nam, và tận dụng chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tim Cook, CEO Apple, từng thẳng thắn chia sẻ:
“Chúng tôi không thể mang toàn bộ sản xuất iPhone về Mỹ – không phải vì không muốn, mà vì điều đó hiện tại là… không thể.”
Toàn cảnh hiệu năng và tính năng của iPhone – Có đáng giá tới 3000 USD?
Nếu iPhone thực sự sản xuất tại Mỹ và có giá 3000 USD, vậy nó mang lại gì?
Tính năng tiêu biểu (đối với iPhone 15 Pro Max):
-
Chip Apple A17 Pro: mạnh mẽ hàng đầu thế giới, xử lý mượt mọi tác vụ nặng (gaming, AI, AR).
-
Camera 48MP + Tele 5X: quay phim chất lượng 4K, chụp đêm cực tốt.
-
Màn hình ProMotion 120Hz OLED: mượt mà, màu sắc chân thực.
-
Titanium siêu nhẹ, chống trầy xước: sang trọng và bền bỉ.
-
Pin trâu + Sạc nhanh + USB-C tốc độ cao.
-
iOS cập nhật 5-6 năm: bảo mật, mượt, ít lỗi.
Nhưng ngay cả với những tính năng này, nếu giá tăng gấp 3, rất ít người sẵn sàng “xuống tiền”.
Giấc mơ sản xuất iPhone tại Mỹ: Có khả thi trong tương lai?
Câu trả lời là có – nhưng không sớm. Để biến giấc mơ thành hiện thực, Mỹ cần:
-
Đào tạo lại lực lượng lao động chuyên sâu về công nghệ cao.
-
Xây dựng hệ sinh thái sản xuất nội địa: linh kiện, nhà máy, cơ khí chính xác.
-
Đầu tư mạnh vào robot và tự động hóa: bù đắp chi phí lao động cao.
-
Chính sách thuế, trợ cấp hấp dẫn để lôi kéo các tập đoàn công nghệ.
Hiện tại, một số hãng như Intel, TSMC, Samsung đang xây nhà máy chip tại Mỹ. Apple cũng đang “thử nghiệm nước” bằng cách gia tăng tỉ lệ nội địa hóa chip Apple Silicon.
Việt Nam có thể thay thế Trung Quốc?
Khi Apple chuyển một phần sản xuất sang Việt Nam (AirPods, MacBook, Apple Watch), nhiều người kỳ vọng Việt Nam sẽ “thế chân Trung Quốc”.
Tuy nhiên:
-
Việt Nam thiếu hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ quy mô lớn.
-
Nguồn nhân lực kỹ thuật cao vẫn còn hạn chế.
-
Cơ sở hạ tầng, logistics chưa thể sánh ngang.
Vì vậy, Việt Nam hiện chỉ đóng vai trò phụ trợ, chứ chưa thể là “trung tâm sản xuất iPhone toàn cầu”.
Giấc mơ Trump có lẽ đúng, nhưng chưa phải lúc
Việc sản xuất iPhone tại Mỹ là điều đáng mơ ước, không chỉ với ông Trump mà với hàng triệu người Mỹ yêu nước. Nó thể hiện sự độc lập, chủ quyền kinh tế, và thúc đẩy việc làm.
Tuy nhiên, để giấc mơ ấy trở thành hiện thực, cần cả một cuộc cách mạng về công nghiệp, giáo dục, đầu tư, và hơn hết là sự chấp nhận của người tiêu dùng – những người quyết định xem họ có sẵn sàng chi trả gấp 3 lần hay không.
Trong khi đó, Apple sẽ tiếp tục tận dụng lợi thế của toàn cầu hóa: sản xuất thông minh, tiết kiệm chi phí, đảm bảo chất lượng – để iPhone vẫn là biểu tượng công nghệ hàng đầu, dù được lắp ráp ở đâu đi chăng nữa.
