Mã độc ẩn trong CPU – Mối nguy vượt ngoài tầm kiểm soát của mọi phần mềm bảo mật
Trong bối cảnh an ninh mạng ngày càng phức tạp, một mối đe dọa mới đang khiến cả giới chuyên môn lo lắng: mã độc ẩn trong CPU. Đây là dạng ransomware hoạt động ở cấp độ phần cứng, vượt qua mọi lớp phòng vệ thông thường và vẫn tồn tại ngay cả khi người dùng cài lại hệ điều hành.
Chuyên gia cảnh báo: Kỷ nguyên ransomware cấp độ CPU đã bắt đầu
Theo chia sẻ từ ông Christiaan Beek – Giám đốc cấp cao phụ trách phân tích mối đe dọa tại Rapid7 – trong cuộc phỏng vấn với The Register, ông đã phát triển một bản mẫu mã độc PoC có khả năng ẩn trong vi mã (microcode) của CPU. Dù đây chỉ là bản thử nghiệm nhằm cảnh báo rủi ro tiềm tàng, nhưng nó cho thấy những giới hạn đáng báo động của các hệ thống bảo mật hiện tại.
Ông Beek nhấn mạnh rằng mã độc ẩn trong CPU sẽ có khả năng chạy trước cả khi hệ điều hành khởi động, khiến các phần mềm diệt virus, firewall hay các công cụ phát hiện truyền thống gần như vô dụng.
Lỗ hổng trong vi kiến trúc AMD Zen – Cửa ngõ của mã độc thế hệ mới
Tất cả bắt đầu từ một lỗ hổng trong vi kiến trúc AMD Zen, cho phép tải các bản vi mã chưa được ký số (unsigned microcode). Lỗ hổng này ảnh hưởng đến toàn bộ dòng chip từ Zen 1 đến Zen 5. Dù đã được AMD vá lỗi sau khi nhóm bảo mật của Google phát hiện, các chuyên gia cảnh báo rằng những tin tặc có trình độ cao vẫn có thể tận dụng điểm yếu này để tấn công vào lõi hệ thống.
Tấn công từ vi mã và BIOS – Vượt qua cả cài lại Windows
Một trong những đặc điểm nguy hiểm nhất của mã độc ẩn trong CPU là khả năng tồn tại độc lập với hệ điều hành. Khi đã được cấy vào vi mã hoặc BIOS/UEFI, mã độc có thể khởi chạy trước cả khi Windows tải lên. Điều này đồng nghĩa với việc việc cài lại Windows hay chạy phần mềm cứu dữ liệu sẽ hoàn toàn vô dụng.
Những cuộc trao đổi nội bộ bị rò rỉ từ nhóm hacker Conti vào năm 2022 từng cho thấy, họ đã nghiên cứu các biến thể ransomware hoạt động ngay trong UEFI. Một thành viên viết: “Tôi đang thử mẫu mã độc cài vào UEFI, để dù có cài lại hệ điều hành, dữ liệu vẫn bị khóa.” Một người khác cho biết nếu chỉnh sửa được BIOS và chèn bootloader riêng, họ có thể giành toàn quyền kiểm soát ổ cứng.
Nguy cơ trong tương lai: Khi ransomware trở thành "không thể gỡ bỏ"
Dù Beek không công khai mã nguồn của bản mẫu, ông đã gửi đi lời cảnh báo mạnh mẽ: mã độc ẩn trong CPU không còn là lý thuyết, và các nhóm hacker đang từng bước hiện thực hóa nó. Trong bối cảnh công nghệ phát triển, việc phụ thuộc hoàn toàn vào phần mềm bảo mật là không đủ.
Ông kêu gọi ngành an ninh mạng cần thay đổi chiến lược, chú trọng vào bảo mật từ phần cứng – nơi khởi nguồn của mọi vấn đề. Những lỗ hổng ở tầng sâu như vi mã, firmware hay UEFI cần được rà soát kỹ lưỡng để tránh trở thành cửa ngõ cho các cuộc tấn công không thể phục hồi.
Cảnh báo cuối cùng: Đừng chủ quan với những sai sót cơ bản
Bên cạnh những mối nguy hiểm ở tầng vi mã, Beek cũng chỉ ra một thực trạng đáng buồn: rất nhiều cuộc tấn công mạng vẫn bắt nguồn từ những lỗi cơ bản như sử dụng mật khẩu yếu, không bật xác thực hai lớp hoặc bỏ qua việc cập nhật bản vá bảo mật.
